user_mobilelogo

Ντανταϊσμός

  •      Από την εποχή της εφεύρεσης της φωτογραφίας, πολλοί καλλιτέχνες πειραματίστηκαν με τη δημιουργία φωτογραφιών χωρίς τη χρήση φωτογραφικής μηχανής. Πρωτεργάτης αυτής της τεχνικής υπήρξε ο εφευρέτης του αρνητικού Henry Fox-Talbot (1800-1877) με τα περίφημα φωτογενή του σχέδια (photogenic drawings). Στην ουσία ο Talbot δημιουργούσε με τη μέθοδό του αρνητικές εικόνες και στόχος του ήταν να καταγράψει με το νέο αυτό μέσο τα στοιχεία της φύσης... να δημιουργήσει ένα σύγχρονο βοτανολόγιο-ανθολόγιο. Τοποθετούσε ένα φύλλο επάνω στη φωτοευαίσθητη επιφάνεια και εν συνεχεία την εξέθετε στο φως. Όπου την "άγγιζε" απευθείας το φως η επιφάνεια γινόταν μαύρη, ενώ όπου το φύλλο εμπόδιζε την διέλευσή του δημιουργούσε λεπτούς τόνους γκρίζου αφήνοντας να διαγραφεί η μορφολογία του, τα νεύρα και το σχήμα του επάνω στο χαρτί[1].   

  •    Από το 1900 και μετά, οι φωτογράφοι προσπαθούν δειλά δειλά να εισαγάγουν τη φωτογραφική πράξη στη νέα γλώσσα του μοντερνισμού. Αυτού του είδους η φωτογραφία έδειχνε να χειρίζεται με μαεστρία την έννοια της εικόνας για πρώτη φορά. Εγκαταλείποντας κάθε δέσμευση με την αντικειμενική καταγραφή της πραγματικότητας, όπως αυτή γίνεται αντιληπτή από το ανθρώπινο μάτι, η φωτογραφία γίνεται πλέον ένας νέος οπτικός κώδικας, ενδεικτικός της σύγχρονης ανησυχίας που επέβαλε η Αφαίρεση, το dada, ο Φουτουρισμός και αργότερα ο Σουρεαλισμός.

       Μ’ αυτήν την έννοια η φωτογραφία δεν γίνεται πλέον αντιληπτή ως αντανάκλαση του πραγματικού, αλλά περισσότερο ως μια επιφανειακή μορφή του κόσμου, εισβάλλοντας σε μία ευρεία μυθολογία της αληθοφάνειας. Όπως σημειώνει ο Graham Clarke γι’ αυτήν την περίοδο: “Η φωτογραφία αντιμετωπίζεται ως μια πλευρά της ακραίας αισθητικής, τόσο ψυχολογική όσο και πολιτική: μία κριτική της κυρίαρχης ιδεολογίας και μ’ αυτόν τον τρόπο μία σημαντική μορφή αναπαράστασης”[1].

  •    Ο Marcel Duchamp (1887-1968) υπήρξε αναμφισβήτητα μία από τις πρωτοπόρες και ίσως επιδραστικότερες φυσιογνωμίες του 20ου αιώνα. Το έργο του ενέπνευσε τις επόμενες γενιές καλλιτεχνών και βρέθηκε στο επίκεντρο της σύγχρονης Αισθητικής Θεωρίας και Φιλοσοφίας.

       Γεννημένος στην Blainville-Crevon της Γαλλίας, μέλος μιας οικογένειας καλλιτεχνών και φιλότεχνων, ο Duchamp πειραματίστηκε αρχικά στην επικρατούσα τάση της εποχής του, τον Μεταεμπρεσιονισμό, που μεσουρανούσε στο Παρίσι του 1900. Σύντομα, όμως, απομακρύνθηκε από την παραστατική ζωγραφική, τα πινέλα και τα χρώματα για να χαράξει τη δική του πορεία. Ήδη από το 1913, με τα readymades, όπως ονομάστηκαν αργότερα, προβάλλει ως αντικείμενα τέχνης, αντικείμενα κοινής καθημερινής χρήσης. Είναι μια χειρονομία εναντίον της τέχνης, όπως ίσχυε ως τις μέρες του, με την οποία καταργεί το ρόλο του καλλιτέχνη ως δημιουργού και μαζί μ’ αυτόν τον μοναδικό, ανεπανάληπτο και “χειροποίητο” χαρακτήρα του έργου τέχνης.