.JPG)
Έχοντας ξεκινήσει την περιπλάνησή του από τον μακρινό Χάνδακα, το σημερινό Ηράκλειο της Κρήτης, και ύστερα από μακρά παραμονή στην Ιταλία, ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541-1614) εγκαθίσταται στην Ισπανία το 1577. Ονειρεύεται να εργαστεί για λογαριασμό του Φιλίππου του Β’ που την περίοδο εκείνη προσλαμβάνει πολλούς καλλιτέχνες προκειμένου να διακοσμήσει το νέο του ‘διαμάντι’, το El Escorial.
Στην καρδιά της Αντιμεταρρύθμισης, παλάτι και Εκκλησία σε κοινό μέτωπο, με ακατανίκητο όπλο την Ιερά Εξέταση, ενισχύονται και καθιερώνουν την κραταιά και θεοκρατούμενη Ισπανία. Η τέχνη της εποχής πρέπει να ανακόψει την περαιτέρω εξάπλωση του Προτεσταντισμού, να υμνήσει το καθολικό δόγμα και την ελέω Θεού εξουσία του Βασιλιά. Ο έλεγχος της εικονογραφίας είναι εξονυχιστικός και κάθε ‘ατασθαλία’ από πλευράς καλλιτέχνη τιμωρείται.
“Ο διαμερισμός των ιματίων” είναι πιθανότατα το πρώτο έργο που καταγράφεται επίσημα μετά την άφιξη του Θεοτοκόπουλου στην πόλη του Τολέδο. Εκεί θα περάσει το μεγαλύτερο και πιο δημιουργικό κομμάτι της καριέρας του, εκεί θα καθιερωθεί και ως El Greco – ο Έλληνας. Πρόκειται για εικόνα τύπου retable (altarpiece) που σκοπό έχει να κοσμεί τον χώρο πίσω από την Αγία Τράπεζα. Δημιουργήθηκε για το σκευοφυλάκιο του Καθεδρικού Ναού του Τολέδο, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Η μορφή του Χριστού ντυμένη στον πορφυρό χιτώνα κυριαρχεί στο κέντρο της σύνθεσης. Το καθαρό κόκκινο χρώμα σύμβολο του πάθους και του μαρτυρίου, του αίματος και της βιαιότητας ενισχύει την αγωνία του δράματος. Κάτω και αριστερά η Παναγία και ο Ιωάννης κατευθύνουν το βλέμμα του θεατή δεξιά. Εκεί ένας δήμιος προετοιμάζει ένα τεράστιο ξύλο. Όλα έχουν κριθεί και προαναγγέλλουν τη θυσία του Χριστού στον Σταυρό.
"Εξήλθεν ουν ο Ιησούς έξω φορών τον ακάνθινον στέφανον και το πορφυρούν ιμάτιον, και λέγειν αυτοίς ίδε ο άνθρωπος. Ότε ουν είδον αυτόν οι αρχιερείς και οι υπηρέται, εκραύγασαν λέγοντες, σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν" (Κατά Ιωάννην ΙΘ στ. 5,6.)
Πίσω οι παρευρισκόμενοι συνωστίζονται. Όχλος, ένστολοι και απλοί πολίτες με σύγχρονες ενδυμασίες και πανοπλίες σηκώνουν δόρατα και λόγχες, χειρονομούν, υβρίζουν και χλευάζουν το Χριστό, ενώ τα πρόσωπά τους εσκεμμένα αποδίδονται με σκούρους, ‘ζοφερούς’ τόνους. Η ένταση της σκηνής κορυφώνεται στις κινήσεις της μορφής δεξιά του Χριστού. Με το ένα χέρι σφίγγει το σχοινί διασφαλίζοντας τα δεσμά του Χριστού και με το άλλο ετοιμάζεται να σχίσει τον κατακόκκινο χιτώνα. Εκείνος με βλέμμα υγρό, αλλά σίγουρο, κοιτά προς τον ουρανό. Τα μεγάλα, φωτεινά μάτια του λάμπουν από συγκίνηση και το φως λούζει το πρόσωπό του. Σε μία ένδειξη ευγνωμοσύνης και βαθιάς πίστης φέρνει το δεμένο χέρι στο στήθος και με το άλλο συγχωρεί τον μελλοντικό βασανιστή του ... "άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι".
Info
El Greco / Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
“Ο διαμερισμός των ιματίων” (El Espolio), 285 cm × 173 cm, 1577–1579
Σκευοφυλάκιο Καθεδρικού Ναού του Τολέδο
